Το επιστημονικό ταξίδι ενός πολυμαθούς για τη μέτρηση της Γης
21/03/2024 οι μαθητές/-τριες της Ε' και Στ΄ τάξης του Δ. Σ. Πλατέος, πραγματοποίησαν το πείραμα του Ερατοσθένη. Αρχικά, παρακολούθησαν μια σύντομη προβολή με λεπτομέρειες σχετικά με τη διαδικασία που ακολούθησε ο Ερατοσθένης για τον υπολογισμό της σκιάς μιας ράβδου, που αφορά τον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην επιλογή της εαρινής ισημερίας για τη διεξαγωγή του πειράματος, επειδή οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στον συγκεκριμένο τόπο. Σε επόμενο στάδιο, οι μαθητές/-τριες βγήκαν στην αυλή σε προκαθορισμένο χρόνο και πραγματοποίησαν πέντε διαδοχικές μετρήσεις της σκιάς μιας ράβδου μήκους 1μ. Κατόπιν, συμπλήρωσαν φύλλο εργασίας και με την συνεργασία των εκπαιδευτικών και σχεδίασαν το ορθογώνιο τρίγωνο που προκύπτει μεταξύ της ράβδου και της αντίστοιχης σκιάς. Σημαντική η προσπάθεια και η εμπειρία των μαθητών από την συμμετοχή τους στο πείραμα.
Περισσότερα από 2.000 χρόνια πριν, ο Ερατοσθένης, ένας πολυτάλαντος άνθρωπος ξεκίνησε ένα επιστημονικό ταξίδι που θα άλλαζε για πάντα την κατανόησή μας για τον πλανήτη μας. Γεννημένος στην ελληνική αποικία της Κυρήνης (σημερινή πόλη Σάχχατ στη Λιβύη), ο Ερατοσθένης ήταν βιβλιοθηκάριος, γεωγράφος, μαθηματικός, αστρονόμος, ιστορικός και ποιητής.
Το Πείραμα: Το ευφυές πείραμα του Ερατοσθένη περιελάμβανε τη μέτρηση της γωνίας των ηλιακών ακτίνων το μεσημέρι της θερινής τροπής σε δύο διαφορετικές πόλεις: το σημερινό Ασουάν της Αιγύπτου και την Αλεξάνδρεια, που βρίσκεται στον ίδιο γεωγραφικό μήκος. Παρατήρησε ότι στη Σύηνη (Ασουάν) ο ήλιος ήταν κατακόρυφα από πάνω, δεν έριχνε καμία σκιά. Αντίθετα, στην Αλεξάνδρεια, οι ηλιακές ακτίνες σχημάτιζαν γωνία με την κατακόρυφο. Μετρώντας αυτή τη γωνία και γνωρίζοντας την απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων (περίπου 800 χιλιόμετρα ή 500 μίλια), ο Ερατοσθένης υπολόγισε την περίμετρο της Γης.
Η Μέθοδος: Ο Ερατοσθένης θεώρησε ότι η Γη ήταν σφαίρα και ότι ο ήλιος ήταν πολύ μακριά. Χρησιμοποίησε απλή γεωμετρία και τριγωνομετρία για να προσδιορίσει τη γωνία των ηλιακών ακτίνων. Αναγνωρίζοντας τη Γη ως σφαίρα στο διάστημα, υπολόγισε την περίμετρό της.
Τα Επιτεύγματα: Πρωτοπόρος της Γεωγραφίας ο Ερατοσθένης δημιούργησε ένα σύστημα γεωγραφικού μήκους και πλάτους και σχεδίασε έναν χάρτη του γνωστού κόσμου. Υπολόγισε με ακρίβεια την κλίση του άξονα της Γης. Συνέταξε κατάλογο 675 αστέρων. Ο Ερατοσθένης οργάνωσε λογοτεχνικά και πολιτικά γεγονότα από τον Τρωικό Πόλεμο μέχρι την εποχή του, θέτοντας τα θεμέλια για τη χρονολογία στον δυτικό κόσμο. Υπολόγισε με ακρίβεια την περίμετρο της Γης. Υπολόγισε ότι είναι περίπου 39.375 χιλιόμετρα (24.662 μίλια), πολύ κοντά στην πραγματική τιμή.
Η Μέθοδος: Ο Ερατοσθένης θεώρησε ότι η Γη ήταν σφαίρα και ότι ο ήλιος ήταν πολύ μακριά. Χρησιμοποίησε απλή γεωμετρία και τριγωνομετρία για να προσδιορίσει τη γωνία των ηλιακών ακτίνων. Αναγνωρίζοντας τη Γη ως σφαίρα στο διάστημα, υπολόγισε την περίμετρό της.
Τα Επιτεύγματα: Πρωτοπόρος της Γεωγραφίας ο Ερατοσθένης δημιούργησε ένα σύστημα γεωγραφικού μήκους και πλάτους και σχεδίασε έναν χάρτη του γνωστού κόσμου. Υπολόγισε με ακρίβεια την κλίση του άξονα της Γης. Συνέταξε κατάλογο 675 αστέρων. Ο Ερατοσθένης οργάνωσε λογοτεχνικά και πολιτικά γεγονότα από τον Τρωικό Πόλεμο μέχρι την εποχή του, θέτοντας τα θεμέλια για τη χρονολογία στον δυτικό κόσμο. Υπολόγισε με ακρίβεια την περίμετρο της Γης. Υπολόγισε ότι είναι περίπου 39.375 χιλιόμετρα (24.662 μίλια), πολύ κοντά στην πραγματική τιμή.
21/03/2024 οι μαθητές/-τριες της Ε' και Στ΄ τάξης του Δ. Σ. Πλατέος, πραγματοποίησαν το πείραμα του Ερατοσθένη. Αρχικά, παρακολούθησαν μια σύντομη προβολή με λεπτομέρειες σχετικά με τη διαδικασία που ακολούθησε ο Ερατοσθένης για τον υπολογισμό της σκιάς μιας ράβδου, που αφορά τον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην επιλογή της εαρινής ισημερίας για τη διεξαγωγή του πειράματος, επειδή οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στον συγκεκριμένο τόπο. Σε επόμενο στάδιο, οι μαθητές/-τριες βγήκαν στην αυλή σε προκαθορισμένο χρόνο και πραγματοποίησαν πέντε διαδοχικές μετρήσεις της σκιάς μιας ράβδου μήκους 1μ. Κατόπιν, συμπλήρωσαν φύλλο εργασίας και με την συνεργασία των εκπαιδευτικών και σχεδίασαν το ορθογώνιο τρίγωνο που προκύπτει μεταξύ της ράβδου και της αντίστοιχης σκιάς. Σημαντική η προσπάθεια και η εμπειρία των μαθητών από την συμμετοχή τους στο πείραμα.
Θερμές ευχαριστίες στην κα Μαρία Κοτσακώστα, Σύμβουλο Εκπαίδευσης, η οποία πρόσφερε το κίνητρο εμπλοκής και το εκπαιδευτικό υλικό για την συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Επιμέλεια: Βουτσιλά Ευριδίκη, ΠΕ70 & Βάια Χρυσάνθη ΠΕ70