Το πείραμα του Ερατοσθένη του Κυρηναίου

Το επιστημονικό ταξίδι ενός πολυμαθούς για τη μέτρηση της Γης

Περισσότερα από 2.000 χρόνια  πριν, ο Ερατοσθένης, ένας πολυτάλαντος άνθρωπος ξεκίνησε ένα επιστημονικό ταξίδι που θα άλλαζε για πάντα την κατανόησή μας για τον πλανήτη μας. Γεννημένος στην ελληνική αποικία της Κυρήνης (σημερινή πόλη Σάχχατ στη Λιβύη), ο Ερατοσθένης ήταν βιβλιοθηκάριος, γεωγράφος, μαθηματικός, αστρονόμος, ιστορικός και ποιητής. 

Το Πείραμα: Το ευφυές πείραμα του Ερατοσθένη περιελάμβανε τη μέτρηση της γωνίας των ηλιακών ακτίνων το μεσημέρι της θερινής τροπής σε δύο διαφορετικές πόλεις: το σημερινό Ασουάν της Αιγύπτου και την Αλεξάνδρεια, που βρίσκεται στον ίδιο γεωγραφικό μήκος. Παρατήρησε ότι στη Σύηνη (Ασουάν) ο ήλιος ήταν κατακόρυφα από πάνω, δεν έριχνε καμία σκιά. Αντίθετα, στην Αλεξάνδρεια, οι ηλιακές ακτίνες σχημάτιζαν γωνία με την κατακόρυφο. Μετρώντας αυτή τη γωνία και γνωρίζοντας την απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων (περίπου 800 χιλιόμετρα ή 500 μίλια), ο Ερατοσθένης υπολόγισε την περίμετρο της Γης.
Η Μέθοδος: Ο Ερατοσθένης θεώρησε ότι η Γη ήταν σφαίρα και ότι ο ήλιος ήταν πολύ μακριά. Χρησιμοποίησε απλή γεωμετρία και τριγωνομετρία για να προσδιορίσει τη γωνία των ηλιακών ακτίνων. Αναγνωρίζοντας τη Γη ως σφαίρα στο διάστημα, υπολόγισε την περίμετρό της.
Τα Επιτεύγματα: Πρωτοπόρος της Γεωγραφίας ο Ερατοσθένης δημιούργησε ένα σύστημα γεωγραφικού μήκους και πλάτους και σχεδίασε έναν χάρτη του γνωστού κόσμου. Υπολόγισε με ακρίβεια την κλίση του άξονα της Γης. Συνέταξε κατάλογο 675 αστέρων. Ο Ερατοσθένης οργάνωσε λογοτεχνικά και πολιτικά γεγονότα από τον Τρωικό Πόλεμο μέχρι την εποχή του, θέτοντας τα θεμέλια για τη χρονολογία στον δυτικό κόσμο. Υπολόγισε με ακρίβεια την περίμετρο της Γης. Υπολόγισε ότι είναι περίπου 39.375 χιλιόμετρα (24.662 μίλια), πολύ κοντά στην πραγματική τιμή.

21/03/2024 οι μαθητές/-τριες της Ε' και Στ΄ τάξης του Δ. Σ. Πλατέος, πραγματοποίησαν το  πείραμα του Ερατοσθένη. Αρχικά, παρακολούθησαν μια σύντομη προβολή με λεπτομέρειες σχετικά με τη διαδικασία που ακολούθησε ο Ερατοσθένης για τον υπολογισμό της σκιάς μιας ράβδου, που αφορά τον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην επιλογή της εαρινής ισημερίας για τη διεξαγωγή του πειράματος, επειδή οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στον συγκεκριμένο τόπο. Σε επόμενο στάδιο, οι μαθητές/-τριες βγήκαν στην αυλή σε προκαθορισμένο χρόνο και πραγματοποίησαν πέντε διαδοχικές μετρήσεις της σκιάς μιας ράβδου μήκους 1μ. Κατόπιν, συμπλήρωσαν φύλλο εργασίας και με την συνεργασία των εκπαιδευτικών και σχεδίασαν το ορθογώνιο τρίγωνο που προκύπτει μεταξύ της ράβδου και της αντίστοιχης σκιάς. Σημαντική η προσπάθεια και η εμπειρία των μαθητών από την συμμετοχή τους στο πείραμα. 

Θερμές ευχαριστίες στην κα Μαρία Κοτσακώστα, Σύμβουλο Εκπαίδευσης, η οποία πρόσφερε το κίνητρο εμπλοκής και το εκπαιδευτικό υλικό για την συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Επιμέλεια: Βουτσιλά Ευριδίκη, ΠΕ70 & Βάια Χρυσάνθη ΠΕ70 

Δημιουργικότητα... μια ιστορία δρόμος

Το ζητούμενο;
Οι μαθητές να κατανοήσουν την έννοια της δημιουργικότητας, να ανακαλύψουν τρόπους που θα ενισχύσουν τη δημιουργικότητά τους, να αποκτήσουν ενεργητική συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης, να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό λόγο.
Οι μαθητές/τριες της Ε΄τάξης παρακολούθησαν την ταινία "The artist and the kid" και με τη μέθοδο "Round Rabin" (κυκλικό Πέρασμα) ανέφεραν, αρχικά, την πρώτη λέξη που σκέφτηκαν για την ταινία και στη συνέχεια, απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το περιεχόμενό της, εξέφρασαν υποθέσεις αλλά και συναισθήματα. Αργότερα, προβλήθηκε παρουσίαση με τους τρόπους ενίσχυσης της δημιουργικότητας και ακολούθησε συζήτηση για καθέναν από αυτούς. Στη συνέχεια διαβάστηκε μεγαλόφωνα η "Εικονο-ιστορία του τάγκραμ και μετά από μια σύντομη συζήτηση γι΄αυτήν, οι μαθητές κλήθηκαν να αναγνωρίσουν τα ζώα με τα 7 γεωμετρικά σχήματα που τους παρουσιάστηκαν, καθώς και να κατασκευάσουν το δικό τους ζώο-τάγκραμ. Έπειτα από την ολοκλήρωση της κατασκευής, τα παιδιά το ενέταξαν στην ιστορία της ταινίας δίνοντας το δικό τους τέλος. Κλείνοντας, οι μαθητές παρουσίασαν στην ολομέλεια της τάξης το τάγκραμ και την ιστορία τους.

Επιμέλεια: Δήμητρα Σιδηροπούλου ΠΕ70

Ο τροχός των συναισθημάτων

Στο πλαίσιο των δράσεων για την παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας, οι μαθητές/-τριες της Γ’ τάξης ασχολήθηκαν με τα συναισθήματα. Δόθηκε ένας «τροχός» που είχε γραμμένα 8 συναισθήματα. Οι μαθητές κλήθηκαν να τα αναγνωρίσουν, να τα αναλύσουν και να απαντήσουν σε ερωτήσεις, όπως «πότε νιώθεις το κάθε συναίσθημα;», «περιέγραψε πώς νιώθεις, όταν.....», «ποιο χρώμα θα ταίριαζε σε καθένα από τα συναισθήματα;». Επίσης, τους ζητήθηκε να διαλέξουν ένα χρώμα για τα «ευχάριστα» συναισθήματα του τροχού κι ένα διαφορετικό χρώμα για τα «δυσάρεστα». Τέλος, αφού χρωμάτισαν τα συναισθήματα, κάθε μαθητής/τρια διάλεξε ένα συναίσθημα και προσπάθησε με παντομίμα να το παρουσιάσει στην ολομέλεια της τάξης.

Επιμέλεια: Βάια Χρυσάνθη ΠΕ70

Μαύρος Ήλιος - Τζιάνι Ροντάρι

Στο Ανθολόγιο της Γ΄ – Δ΄ τάξης υπάρχει ένα υπέροχο ποίημα του Τζιάνι Ροντάρι με τίτλο «Ο μαύρος ήλιος». Με αφορμή αυτό το ποίημα υλοποιήθηκαν δραστηριότητες, όπως φωναχτή και σιωπηλή ανάγνωση του ποιήματος, συζήτηση σχετικά με το θέμα, ομαδικές εργασίες. Πιο συγκεκριμένα κάθε ομάδα παρέλαβε από τη δασκάλα ένα πουγκί που μέσα του έκρυβε μπερδεμένες τις λέξεις που συνέθεταν την κάθε στροφή του ποιήματος. Τα μέλη κάθε ομάδας έπρεπε να συνεργαστούν, να θέσουν σε σειρά τις λέξεις, ώστε να δημιουργηθούν οι στίχοι και κατ’ επέκταση η κάθε στροφή του ποιήματος. Τις στροφές  τις κόλλησαν σε ένα μεγάλο χαρτόνι, που είχε το σχήμα ενός μαύρου ήλιου. Στη συνέχεια οι μαθητές/τριες της Δ΄ τάξης ενώθηκαν σε μια μεγάλη ομάδα και τους ζητήθηκε να σκεφτούν λέξεις, οι οποίες αρχίζουν με το γράμμα '' Η, η ''. Οι μαθητές πρότειναν διάφορες  λέξεις, όπως  Ήρα, Ηρακλής, Ηράκλειο, ηλίανθος, ήταν, ηλιοτρόπιο, κ.α. τις οποίες τις έγραψαν σ’ ένα χαρτί που ήταν σχηματισμένος ένας ήλιος με τις ακτίνες του (κάθε ακτίνα και μια λέξη). Κατόπιν, δημιούργησαν μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, η οποία φυσικά περιείχε αυτές τις λέξεις. Στο τέλος, ζητήθηκε από τους μαθητές/τριες να δημιουργήσουν τους δικούς τους μοναδικούς, πρωτότυπους, ξεχωριστούς ήλιους!

Επιμέλεια: Δήμητρα Τσολάκη ΠΕ70 

Το πάπλωμα της αγάπης και της φιλίας

 

«Άμα το θέλεις, γίνεται», ο τίτλος του βιβλίου που διάβασαν οι μαθητές/τριες της Ε΄ τάξης στο πλαίσιο του προγράμματος '' Ταξίδεψέ με με μια ιστορία '' . Ένα βιβλίο που αναφέρεται στη φιλία που δημιουργήθηκε ανάμεσα σε μια πέτρα κι ένα όμορφο πλατάνι. Ζώα και πουλιά επιμένουν πως αυτή η φιλία δεν θα ευδοκιμήσει, όμως αποδεικνύεται πως «άμα θέλεις, γίνεται». Συζήτησαν και ανέλυσαν οι μαθητές την αξία της ανιδιοτελούς και γενναιόδωρης φιλίας και συνέθεσαν το «πάπλωμα της αγάπης και της φιλίας» που μπορεί να σκεπάσει όλους τους ανθρώπους. Κάθε μαθητής/τρια χρωμάτισε το «πάπλωμά» του και μέσα σε κάθε κομμάτι παζλ έγραψε κι από μία λέξη σχετικά με τη φιλία. Στη συνέχεια ένωσαν τα κομμάτια και έφτιαξαν ένα μεγάλο πάπλωμα. Τέλος, σε χαρτί του μέτρου σχεδίασαν ένα παζλ-πάπλωμα 12 κομματιών. Κάθε μαθητής/τρια διάλεξε ένα συναίσθημα - μια λέξη και το χρωμάτισε με τα αγαπημένα του χρώματα.

Επιμέλεια: Βάια Χρυσάνθη ΠΕ70

'' Σπάστε την σιωπή! ''

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ο καθηγητής Θεόδωρος Θάνος σχεδίασε μια πανελλαδική δράση ενάντια στη σχολική βία και σε κάθε μορφή βίας με τίτλο ''Σπάστε τη σιωπή''. Δυστυχώς σε καιρούς δύσκολους καταγράφονται πολλά περιστατικά βίας μεταξύ ενηλίκων αλλά και παιδιών. Μεγαλώνοντας σε περιβάλλοντα με βία ένα άτομο αναγνωρίζει ως φυσική του πραγματικότητα τα φαινόμενα αυτά, δεν τα στιγματίζει, δεν τα αναγνωρίζει ως παθογενή. Ο μόνος τρόπος να σπάσει ο φαύλος κύκλος του εγκλεισμού στη βία είναι να σπάσει η σιωπή. Να μιλήσουν όσοι παρατηρούν τα φαινόμενα βίας, σιωπούν και με τη στάση τους συμφωνούν με τον θύτη, η σιωπή τους ενισχύει τον θύτη. Να μιλήσουν τα θύματα, να δεχθούν υποστήριξη και να σπάσει η σιωπή τους. Οι τάξεις Ε΄ και Στ΄ συμμετείχαν στην υλοποίηση της δράσης με βάση το υλικό και τις οδηγίες του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, την Τετάρτη 6-3-2024 στο κέντρο του Πλατέος σπάζοντας τη σιωπή για να δώσουν φωνή σε όλα τα θύματα της βίας, ενήλικα και ανήλικα άτομα, που πολλές φορές είτε από αξιοπρέπεια είτε από φόβο είτε από συναισθήματα μοναξιάς και απογοήτευσης σιωπούν και υποφέρουν. Τα περιστατικά σχολικής βίας που καταγράφονται την τελευταία πενταετία είναι ανησυχητικά πάρα πολλά. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να φέρουν θετικές αλλαγές, εάν αποφασίσουν να γίνει καλύτερος ο κόσμος για όλους.

Επιμέλεια υλοποίησης της δράσης:

Βάια Χρυσάνθη ΠΕ70, Βουτσιλά Ευριδίκη ΠΕ70, Σιδηροπούλου Δήμητρα ΠΕ70  

'' Το αόρατο αγόρι ''

'' Το αόρατο αγόρι '' του Ludwig Trudy είναι ένα εξαιρετικό παιδικό βιβλίο με θέμα τη φιλία. Η Trudy Ludwig είναι διεθνούς φήμης βραβευμένη συγγραφέας που ειδικεύεται στη συγγραφή παιδικών βιβλίων, τα οποία βοηθούν τα παιδιά να αντεπεξέλθουν και να ενταχθούν στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές από εκπαιδευτικούς, οργανώσεις και γονείς, σε σχολεία και συνέδρια στις ΗΠΑ για το πάθος και την αφοσίωσή της στην αντιμετώπιση της επιθετικότητας με την καλλιέργεια της φιλίας. Είναι ενεργό μέλος της Διεθνούς Ένωσης Πρόληψης του Εκφοβισμού (International bullying Prevention Association).
Γνωρίστε τον Τομ, το αόρατο αγόρι. Κανείς ποτέ δεν τον προσέχει, ούτε σκέφτεται να τον συμπεριλάβει στην ομάδα του, σε παιχνίδι ή σε πάρτι γενεθλίων… μέχρι που ένα νέο παιδί έρχεται στο σχολείο. Μόλις ο Λι, ο καινούριος μαθητής, φτάνει, ο Τομ είναι ο πρώτος που θα τον κάνει να αισθανθεί καλοδεχούμενος. Όταν ο Τομ και ο Λι συνεργάζονται σε μια δραστηριότητα, ο Τομ βρίσκει τρόπο να ξεχωρίσει. Μια ευαίσθητη ιστορία που μας δείχνει πώς μικρές πράξεις καλοσύνης μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ενταχθούν και να διακριθούν σε μια ομάδα. Κάθε γονιός, δάσκαλος ή σύμβουλος που αναζητά εργαλεία που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των «αθόρυβων» παιδιών θα βρει εδώ έναν πολύτιμο οδηγό.
https://learningapps.org/watch?v=p8do9tsnv20
Πριν ξεκινήσει η αφήγηση, ρωτήθηκαν τα παιδιά γιατί πιστεύουν ότι αυτό το αγόρι μπορεί να ήταν αόρατο; Έγινε συζήτηση και για το περιεχόμενο της ιστορίας και για τη σχολική βία και αναφέρθηκαν  παραδείγματα βίας και εκφοβισμού στα συναισθήματα του παιδιού – θύματος αλλά και του παιδιού – θύτη. Στη συνέχεια, οι μαθητές/τριες παρακολούθησαν την ιστορία του βιβλίου και έγιναν περαιτέρω σχολιασμοί σχετικά με τα όσα είδαν και όσα άκουσαν. Επίσης, ζητήθηκε από τους μαθητές να ζωγραφίσουν τι θα θέλανε να παίξουν οι ίδιοι με τον Τομ, το αόρατο αγόρι, και τι θα ήθελαν να του πούνε. Η ζωγραφιά τους θα μπορούσε να περιέχει διάλογο ή διαλόγους μεταξύ των δύο προσώπων, όπως κι έγινε. Τέλος, τα παιδιά σε ομάδες των δύο ατόμων, μέσω της δραματοποίησης, έδωσαν φωνή στους διαλόγους της ζωγραφιάς τους.

Επιμέλεια: Δήμητρα Τσολάκη ΠΕ70

Kids save lives

Η Ανθρωπιστική Οργάνωση KIDS SAVE LIVES απευθύνεται σε  ενηλίκους, εφήβους και παιδιά. Αναπτύσσει καινοτόμα εθνικά συστήματα που σώζουν ζωές σε Ελλάδα και Κύπρο με στόχο την ανάπτυξη δικτύων Community First Responders & Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδωτών! Β΄ μέρος, Πρακτική εφαρμογή σχετικά με την προσφορά Πρώτων βοηθειών. Οι  μαθητές/τριες των τάξεων Ε΄ και Στ΄ εφάρμοσαν οδηγίες και ασκήθηκαν, αφού ολοκλήρωσαν με επιτυχία την α΄ φάση, το θεωρητικό μέρος του προγράμματος. 

Εκπαιδεύτρια-εθελόντρια: Ζωή Τσουγκλίνη

Είμαστε όλοι μοναδικοί!

Οι μαθητές/τριες των τάξεων Ε΄ και Στ΄ πήραν μέρος σε συζήτηση όσον αφορά στις ατομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διαφορές. Στόχος της συγκεκριμένης θεματικής είναι οι μαθητές να μάθουν να αναγνωρίζουν αρχικά τις ατομικές τους διαφορές, να εκτιμήσουν την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα στον εαυτό τους και στους άλλους και να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν στερεότυπα, προκαταλήψεις και διακρίσεις με βάση τη διαφορετικότητα. Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δράσης πραγματοποιήθηκε αφήγηση ιστορίας και ακολούθησε αναστοχασμός από τους μαθητές. Τέλος, οι μαθητές χωρίστηκαν σε δυάδες και συμμετείχαν σε βιωματικό παιχνίδι προκειμένου να ενισχυθεί η εκμάθηση της παραπάνω θεματικής.

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Μεσίγκος - Γαβριηλίδης, ψυχολόγος και Αντώνης Κοσμίδης, κοινωνικός λειτουργός, μέλη της ΕΔΥ

Επιλύοντας προβλήματα

Στόχος της δραστηριότητας είναι οι μαθητές/τριες να κατανοήσουν τα στάδια της επίλυσης ενός προβλήματος, να υιοθετήσουν μια ψύχραιμη αντιμετώπιση και διαχείριση των προβλημάτων της καθημερινότητας, να καλλιεργήσουν καλλιτεχνικές και δημιουργικές δεξιότητες, να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό λόγο. Η δραστηριότητα καλύπτει ένα διδακτικό δίωρο και εντάσσεται στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος δημιουργικής γραφής και καλλιέργειας των ήπιων δεξιοτήτων που η Ε΄Δημοτικού την τρέχουσα σχολική χρονιά εφαρμόζει. Η υπεύθυνη εκπαιδευτικός αξιοποίησε ως αφόρμηση την προβολή μέρους της ταινίας «Fishing with Sam» με την οδηγία να εντοπίσουν οι μαθητές το πρόβλημα και να προτείνουν τις δικές τους λύσεις. Με την ολοκλήρωση της προβολής της ταινίας, ακολούθησε συζήτηση. Οι μαθητές/τριες αναφέρθηκαν σε προσωπικά τους βιώματα εστιάζοντας περισσότερο στον τρόπο επίλυσης των προβλημάτων. Κατόπιν, παρουσιάστηκαν τα έξι βήματα που πρέπει να ακολουθούμε προκειμένου να λύσουμε τα προβλήματα που παρουσιάζονται στη ζωή μας. Τέλος, μοιράστηκε στους μαθητές ένα απόσπασμα από "Τα κουλουράκια" της Ζωρζ Σαρρή με την οδηγία να εντοπίσουν το πρόβλημα, να αναζητήσουν τις αιτίες και να αξιολογήσουν τη λύση. Οι απαντήσεις των μαθητών καταγράφηκαν σε φύλλο εργασίας "Το δέντρο των λύσεων" και χρησιμοποιήθηκαν για τη συγγραφή του μονολόγου της αφηγήτριας σε ομάδες των δύο μαθητών. Οι μονόλογοι παρουσιάστηκαν στην ολομέλεια της τάξης. 

Επιμέλεια: Δήμητρα Σιδηροπούλου ΠΕ70